Dag: 28 januari 2020

Het is niet normaal dat ­ouderen in knarrengetto’s gaan wonen. Creëer liever een mantelzorgbijslag, suggereert Stan Vrij.

Bron: De Volkskrant, 26 januari 2020

De tendens ouderen weg te zetten als joker, als last en als kostenpost lijkt steeds ‘gewoner’ te worden. Ouderen lijken zelf al niet meer door te hebben dat ze zich voor gek zetten met bijvoorbeeld de keuze voor een naam voor hun woongemeenschap. Wat te denken van ‘Knarrenhof’, zoals laatst bleek uit een artikel met foto (Ten eerste, 16 januari). Een naam uit een tv-programma, dat toen nog een satire over ouderen was.

De satire lijkt nu geen satire meer, maar is normaal geworden. Even normaal als we het vinden dat ouderen zich zo organiseren dat ze elkaar moeten gaan ondersteunen. Zeker nu vangnetten rap aan het verdwijnen zijn en het roemruchte ‘bejaardenhuis’ van de aardbodem is weggevaagd. Even normaal als we het vinden dat studies over ouderen veelal beginnen met een opsomming van de enorme toename aan 75-plussers alsof het CO2 of stikstofuitstoot betreft.

Getto

Maar hoe normaal is het dat ouderen vrijwillig in een getto gaan wonen? Of dat ouderen als een probleem voor de samenleving worden gedefinieerd? Hoe zou de samenleving eruit zien zonder de inzet van de senioren? En zouden culturele instellingen als musea, schouwburgen, concertzalen hun deuren niet moeten sluiten als de senioren niet meer kwamen opdagen? Het aantal burn-outs, scheidingen en ontslagen bij jonge gezinnen zou exponentieel stijgen als oppas-oma’s en -opa’s de vrijwillig op zich genomen taken zouden neerleggen.

Naast de kloof tussen arm en rijk groeit een kloof tussen jong en oud. Jong en vitaal is het adagium. Het is zaak zo lang mogelijk jong te blijven: 50 het nieuwe 30, en 60 het nieuwe 40. En de echte ouderen? Makkelijk, zo lang ze zich nuttig kunnen maken. Lastig, als er gebreken gaan komen.

Naar mijn stellige overtuiging is de samenleving niet gebaat bij zo’n sterke segregatie tussen oud en jong en maakt die haar armer en saaier. We hebben meer baat bij uitwisseling tussen de generaties. Dat geeft diversiteit en pluriformiteit. Het besef dat we bij elkaar horen, moet opnieuw vorm krijgen. De jongeren van toen zijn de ouderen van nu en de jongeren van nu de ouderen van straks. Waarom geen woonvormen, die op dat principe zijn gebouwd? Jongeren hebben meer toekomst. Ouderen meer verleden. En ‘verleden-hebben’ is even belangrijk als ‘toekomst-hebben’. Zonder het één kan het ander niet bestaan. Zo kunnen ouderen de schatbewaarders zijn van waarden en normen. Belangrijke elementen in de opvoeding. Kinderen leren talenten te ontwikkelen waarin niet alleen gemak, snelheid en perfectie telt, maar ook ongemak, verval en gebrek. Talent ontwikkelen voor empathie, mededogen en zorg voor elkaar.

Mantelzorgbijslag

De overheid zou deze mentaliteitsomslag met nudging kunnen stimuleren. Bijvoorbeeld door de kinderbijslag boven een bepaalde inkomensgrens af te schaffen en te vervangen door mantelzorgbijslag. Zodat de zorg voor een oudere (of anderszins kwetsbare medemens) niet naast werk en gezin hoeft en er echt tijd is, zonder financiële consequenties voor de mantelzorger.

En jonge mensen, die te druk zijn of geen zin hebben, zouden in een ander belastingtarief kunnen vallen en wat meer betalen. Geld dat weer aan de zorg kan worden besteed, zodat iedereen een bijdrage levert. Solidariteit terug in samenleving.

Oud worden zonder je schuldig te hoeven voelen. Ik ken weinig vrienden die niet onder de angst gebukt gaan aan de verkeerde kant van de streep terecht te komen. Niet meer de onafhankelijke, actieve senior, maar de zorgbehoevende en afhankelijk oudere. We fluisteren elkaar in dat bij een naderend gebrek de zelfverkozen ‘zachte dood’ dan te verkiezen is. Verschrikkelijk, om je niet meer geborgen te voelen. Er is nog een lange weg te gaan voor we ons als ouderen ­in deze samenleving zo weer gaan voelen.

Stan Vrij is gepensioneerd docent aan een ROC.