de Volkskrant, Michiel van der Geest, 26 oktober 2019, 5:00
Voor de grootschalige veranderingen in de ouderenzorg van 2015 konden ouderen tijdelijk in een verpleeghuis worden opgenomen om te herstellen. Dat kan niet meer. Ook werden toen de verzorgingshuizen afgeschaft. Ongemakken blijven nu deels buiten het zicht van zorgverleners. De effecten daarvan worden nu zichtbaar.
Naar schatting liggen jaarlijks honderden patiënten onterecht weken in het ziekenhuis. Bovendien, zegt Arend Arends, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Klinische Geriatrie, is dit de snelst groeiende en kwetsbaarste groep oudere patiënten. Ouderen blijven steeds langer thuis wonen, waar de problemen zich opstapelen. Arends: ‘Als ze dan bijvoorbeeld een heup breken of een longontsteking krijgen, storten ze in. Ook mantelzorgers komen er dan niet meer uit.’
Recht op een plek
De lichamelijke problemen en de stress van een ziekenhuisopname leiden vaak tot een delier, een staat van verwarring op de rand van een psychiatrische aandoening. Het is op zo’n moment lastig vast te stellen of de patiënt een vorm van dementie heeft of dat de cognitieve problemen tijdelijk zijn. Alleen in het eerste geval heeft de oudere recht op een plek in een verpleeghuis. Anders blijft de oudere in het ziekenhuis, maar vaak gaat hun toestand daar juist verder achteruit, omdat alle expertise er is gericht op het genezen van de acute aandoeningen.
‘Herstellen van een delier kan zes weken duren’, zegt Ellen Vreeburg, voorzitter van de raad van toezicht van Verenso, de wetenschappelijke vereniging van specialisten ouderengeneeskunde. ‘Daarvoor moeten we een goede plek inrichten.’
Niet geschikt
Andere bestaande vormen van nazorg na het ziekenhuis, zoals het eerstelijnsverblijf of de geriatrische revalidatie, zijn niet geschikt voor deze groep patiënten. Voor hen is de zorg die daar geboden wordt te licht.
Minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid schreef onlangs aan de Tweede Kamer dat hij ‘oplossingsrichtingen’ gaat inventariseren, om een ‘soepele overgang naar ongepland (tijdelijk) verblijf goed te organiseren’. In debat met de Kamer erkende hij dat er ‘in al onze zorgwetten een belangrijke belemmering [zit] om dit soort dingen te financieren’.
Terughoudend
Roland Schmidt, bestuurder bij de branchevereniging voor ouderenzorginstellingen Actiz, vindt ook dat er ‘een nieuw passend aanbod moet komen voor deze kwetsbare groep’. Verpleeghuizen willen dat graag doen, zegt hij, ‘maar het juiste potje daarvoor bestaat nog niet.’ Zorgverzekeraars zijn volgens hem te terughoudend met experimenten. ‘Als ze het al doen, is het maar in één bepaalde regio.’
Zorgverzekeraars erkennen dat een nieuwe vorm van ouderenzorg nodig is. Een woordvoerder van Zilveren Kruis wijst op de Wijkkliniek, een initiatief in Amsterdam, waar ouderen buiten het ziekenhuis kunnen herstellen met medisch-specialistische begeleiding. Maar, zegt zij, ‘je wilt eerst weten of zo’n experiment inderdaad een oplossing is. We kunnen niet overal van alles gaan neerzetten, waarvan we niet zeker weten of het werkt.’
Ook een woordvoerder van Menzis noemt een oplossing voor het probleem ‘broodnodig’. ‘Maar we kunnen die helaas niet snel tevoorschijn toveren.’